ROGERS | ΠΕΛΑΤΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ | ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

Καθώς κάνουμε λόγο περί του βαθμού εγκυρότητας των «βασικών όρων» ή αλλιώς των τριών «ικανών και αναγκαίων όρων» οι οποίοι και αποτελούνται από την «συμφωνία», την «ενσυναίσθηση»,  και την «άνευ όρων θετική αποδοχή», ίσως χρειαστεί να “παρεκτραπούμε ελαφρώς”, θεωρώντας ότι η προσωποκεντρική συμβουλευτική δεν είναι για όλους. Και λέγοντας όλους, αναφερόμαστε στους
συμβούλους που θα επιλέξουν να την εφαρμόσουν ως μέσω θεραπείας.

Η ανάδειξή της στο επιστημονικό αλλά και πολιτικό προσκήνιο οφείλεται ακριβώς σε αυτό το λόγο, δηλαδή στην εκπροσώπηση μέσω αυτής, μίας συγκεκριμένης κοσμοθεωρίας που ερχόταν  σε αντίθεση με τις ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές διοίκησης (σε πολιτικό επίπεδο) και θεραπείας που μας αφορά (σε επιστημονικό επίπεδο). Η θεώρηση του Rogers ως προσωποκεντρική (person-centered) συνέβαλε στην δημιουργία του ανθρωπιστικού κινήματος στο ποσοστό που του αναλογεί, και τοποθέτησε τον άνθρωπο σε υψηλότερο βάθρο.

Αυτά αναφέρονται διότι πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο Rogers στον πυρήνα της ύπαρξής του, υπήρξε ένας «πιστός» που πίστεψε πως ο άνθρωπος διαθέτει οικουμενική ηθική και την ικανότητα διάκρισης σωστού και λάθους. Αρνήθηκε να γίνει οδηγός του συμβουλευόμενου και θέλησε να συναντηθεί μαζί του στα ίδια ψυχοπνευματικά μονοπάτια κοιτάζοντας τον άνθρωπο πρωτίστως, και όχι τον ασθενή, προσπαθώντας να ατενίσει τον κόσμο με μάτια δανεικά (ενσυναίσθηση), που του παραχωρήθηκαν οικειοθελώς μέσω της παραδοχής της διαφορετικότητας του ατόμου (άνευ όρων θετική αποδοχή), και της αναγνώρισης της γνήσιας συμπεριφοράς του (συμφωνία). Η συμφωνία είναι ο όρος που “επιχειρηματολογεί” περισσότερο υπέρ της άποψης πως η συγκεκριμένη πρακτική δεν αρμόζει και ΔΕΝ πρόκειται να φέρει τα ίδια αποτελέσματα απλώς και μόνο επειδή κάποιος είναι κάτοχος της θεωρίας της. Δεν ομιλούμε για ένα σύνολο επιστημονικών εργαλείων που σε ένα βαθμό, ο σύμβουλος θα αφήσει στο γραφείο του ιατρείου τελειώνοντας τις συνεδρίες, αλλά για κάτι θεμελιώδες που τον καθορίζει σαν άνθρωπο και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητας του προσεγγίζοντας την συνείδηση του με την εμπειρία στο μέγιστο βαθμό. Η προσπάθεια του θεραπευτή να υποδυθεί έναν ή όλους τους βασικούς όρους είναι σίγουρο πως θα βλάψει, την ούτως ή άλλως εύθραυστη σχέση εμπιστοσύνης, όπως αυτή αναπτύσσεται στα πρώτα στάδια θεραπείας.

Η δύναμη της  μη κατευθυντικής  προσέγγισης έγκειται στην ειλικρίνεια των προθέσεων του θεραπευτή, στα πλαίσια που αναφέρθηκαν, για την αποδόμηση και εκ νέου αναδόμηση του ατόμου που βρίσκεται σε ασυμφωνία με σκοπό το ίδιο λειτουργώντας μέσα σε μία ασφαλή, θερμή συναισθηματική σχέση μαζί του να οδηγηθεί από μόνο του στην δημιουργία των στόχων και την απόκτηση των εργαλείων αυτών, που θα το βοηθήσουν να πλησιάσει την αυτοπραγμάτωση. Είναι αυτονόητο λοιπόν πως η έμφαση δίνεται στην ποιότητα της ανθρώπινης σχέσης και της εμπιστοσύνης που θα αναπτυχθεί ανάμεσα στο δίπολο συμβούλου – συμβουλευόμενου, με το σύμβουλο να έχει την κύρια ευθύνη της διαμόρφωσης αυτών.

Αυτό που διαφαίνεται λοιπόν είναι ότι, η εγκυρότητα των όρων στην πραγματικότητα εναπόκειται στην ορθή εφαρμογή τους από τον κατάλληλο σύμβουλο με την απαραίτητη εσωτερική ‘’δέσμευση’’ σε ανθρωπιστικές αρχές που τον καθορίζουν ως ύπαρξη και όχι απλώς ως επιστήμονα, διότι σε αυτή την περίπτωση οι όροι θα καταρρεύσουν διαδοχικά τραυματίζοντας τον ήδη ασθενούντα συναισθηματικά και εν γένει ψυχικά θεραπευόμενο.

Συγχρόνως όμως θα πρέπει να υπογραμμίσουμε την ουτοπική διάσταση του ισχυρισμού ότι η απόλυτα ελεύθερη θεραπεία, χωρίς τα απαραίτητα ψήγματα καθοδήγησης ενός ικανού αλλά διακριτικού ηνιόχου, θα μπορούσε να λειτουργήσει σε κάθε περίπτωση. Αναγνωρίζοντας ο Rogers αυτήν την αδυναμία, ενίσχυσε τους όρους εισάγοντας την όρο παρουσία (presence), που θα μπορούσαμε να πούμε ότι λειτουργεί ως τέταρτος όρος, προσδίδοντάς τους ισχύ μέσω της αξίας του θεραπευτή που πρέπει να διαθέτει ιδιαίτερη καλλιέργεια, μόρφωση, πνευματικότητα, οξυδέρκεια, στοιχεία απαραίτητα ώστε να μπορεί να παρεμβαίνει ανεπαίσθητα στην διαδικασία χωρίς να διαταράσσει το κλίμα αποδοχής και εμπιστοσύνης, αλλά και να διατηρεί τον ανθρωποκεντρική καθαρότητα της προσέγγισης.

Μέσα στα πλαίσια αυτής της καθαρότητας προβάλει δύσκολα η πιθανότητα προσθήκης οποιουδήποτε άλλου όρου ενώ είναι επιβεβλημένη η εφαρμογή της προσωποκεντρικής θεωρίας από θεραπευτές που βρίσκονται σε απόλυτη συμφωνία, διάγοντες βίο απόλυτα συμβατό με τα ανθρωπιστικά ιδεώδη.

 *
Τα κείμενα με ετικέτα ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ, είναι της Σοφίας Ρονιώτη και ανήκουν στο Προβλέψεις Σοφίας, όπως και όλα τα κείμενα του ιστολογίου.